Een kijkje in het leven van de Tsonga en Venda

Na al die safari’s werd het tijd voor wat kunst en cultuur. We zitten heel ver in het noorden van Zuid-Afrika, niet ver van de grens met Zimbabwe. Toerisme kent men hier nauwelijks en locals vonden het erg leuk om ons te zien. Ja, jullie lezen het goed! De omgekeerde weteld, hoewel wij het ook erg leuk vonden de plaatselijke bevolking te ontmoeten. We hebben 2 stammen ontmoet: de Tsonga en de Venda.
We startten onze trip na het ontbijt. Onze Belgische buurvrouw en onze gids Alfred stapten bij ons in de auto en we gingen op weg.
Eerst verkenden we de township van Louis Trichardt. Indrukwekkend! Zeker met de verhalen van Alfred over het dagelijks leven van deze -arme- mensen. Ik moet ook bekennen dat ik hier niet zonder gids had durven rijden. En dat gevoel is onterecht, want de Zuid-Afrikanen zijn erg gastvrij en ook hier zijn we meer dan welkom.
In de township zochten we een kerk op. Nu het zondag is én we in Zuid-Afrika zijn, leek het ons mooi om eens een Afrikaanse kerkdienst bij te wonen. Zo’n dienst met een gospelkoor, wat je ook wel in films op tv ziet. Dat hebben we geweten! Bij aankomst bij de kerk kwam er al keiharde opzwepende muziek ons tegemoet. Eenmaal binnen stond een band te spelen en werd er -best goed- gezongen. Kerkgangers zaten niet op de plastic stoelen, maar dansten. We namen plaats en luisterden naar de muziek die in Sister Act niet zou misstaan. Ik miste alleen Whoopie Goldberg nog.
Daarna werden we verwelkomd. ‘Oh jee! Moeten we nu alle kerkgangers een hand gaan schudden?’, was mijn gedachte toen de eerste mensen ons welkom kwamen heten. Gelukkig bleef dit beperkt tot een man of 5.
Toen begon de preek. Wat een enthousiasme, passie en energie had de vrouw die in het Engels sprak en steeds werd nageaapt in de taal van de Tonga (of was het van de Venda?). Halleluja-amen! En toen mocht JW wat komen vertellen. Niet vanaf zijn stoel, maar op het podium, naast de pastor! Onvoorbereid. En in het Engels. Nou, ik kan je vertellen dat ik nog niet eerder dit soort informatie uit zijn mond heb horen komen, hij kan zó preken in de kerk. Wel op zijn Zuid-Afrikaans natuurlijk. Een daverend applaus klonk na zijn woord van dank en God bless you of zoiets. Hij had goed afgekeken bij de dame die de kerkdienst leidde.
We waren niet van plan om de 3 uur durende dienst bij te wonen en dat was gelukkig goed. Nadat we van de kerkgangers heel veel hebben gehoord dat we welkom zijn en dat ze allemaal (!!!) erg veel van ons houden, werden we voordat we vertrokken nog even gezegend gedurende 5 minuten. Ik kan je vertellen dat ons leven als een sprookje is en blijft: we leven nog lang en gelukkig! Aldus de pastoor.
Ik moet bekennen dag het bijwonen van zo’n kerkdienst heel speciaal was. Ik kan het niet uitleggen, maar we verlieten deze kerk met kippenvel. Wat een positiviteit, energie, swingende muziek en ‘happiness’ hangt er hier. Het leek wel een feestje! Mooi dat we hier getuige van mochten zijn.

Na ons bezoek aan de township en kerk, reden we naar het dorp Elim, waar de Venda wonen. Hier gingen we naar de markt. De kramen bestaan uit metalen golfplaten die aan elkaar zijn geknutseld. De kramen staan aan de doorgaande weg, het is dus anders dan bij ons. Er worden etenswaren verkocht zoals fruit en groente. En wormen. Dode wormen en gebakken met wat zout. Met de kop er nog aan. Ze schijnen ook nog eens gezond te zijn. Wie wil er proeven? Want aan deze kramen mogen wij, blanken die hier nauwelijks komen en in de ogen van donkere mensen op een positieve manier speciaal zijn, proeven. En voordat ik het wist, had ik me beschikbaar gesteld voor dit experiment waar ik toch best van gruwelde. Niet nadenken, gewoon doen! En zo proefde ik een heel klein stukje zongedroogde en met zout gebakken worm. Mwah, viel niet tegen. Het lijkt op droge worst, maar dan de minder lekkere versie. Of op biltong, maar dan minder lekker. De Belgische buurvrouw wilde het ook proberen. Zij had geluk, want ik had het deel met de kop van de worm voor haar overgelaten. JW durfde het nu ook aan om te proeven. En hij ging bijna over zijn nek; hij vond het heel vies. Zo’n melige vieze smaak. De marktvrouwen vonden zijn reactie heel grappig. Toen we later een mangoprutje proefden, verdween de smaak van wormen.
Ik heb ook ‘pap’ geproefd. Dat is een hele dikke pap, zo dik dat het op aardappelpuree lijkt met de smaak van rijst. Het wordt in grote kookpotten klaargemaakt met water en maismeel. In grote potten die pruttelden, bubbelden en stoomden alsof er een toverdrank in zat. Ik mocht proeven van het bord van 3 mannen die er aan het eten waren. Zó met mijn handen een stuk ‘pap’ van hun bord pakken. Stel dat ik dat in Nederland zou doen: ik loop naar een wildvreemde die bij de Mac Donalds zit te eten en pak daar een paar frietjes om te proeven.... Hier kan dat dus gewoon!

Toen was het tijd voor een bezoek aan de Spar. De supermarkt. Niet dat we iets nodig hadden, maar gewoon om een supermarkt in de provincie Limpopo te aanschouwen. Tja, ze hebben er veel, net als in Nederland. Maar wel wat andere producten, hoewel de peanutbutter en Kellog’s ook werden verkocht. Het grootste verschil was de sfeer. In Zuid-Afrika, in het speciaal in Limpopo, houden ze blijkbaar van harde muziek. Niks achtergrondmuziek met een psychologische gedachte om meer te kopen. Nee, gewoon snoeiharde en swingende muziek tijdens de boodschappen inladen! Het verbaasde me dat de dames die er de boodschappen haalden (bijv. een zak maismeel van 80 kg voor ‘pap’) niet billenschuddend voorbij kwamen.

Daarna op naar een bezoek aan kunstzinnige mensen. We bezochten een pottenbakkerij, een atelier waar ze sieraden en hoezen voor kussens maakten, we keken bij iemand die van oud ijzer kunst maakte en we kregen een privé concert van een groepje Tonga. Bij die laatste kon ik het niet laten om ook even op een djembé te spelen, en al snel deden de Tonga’s mee. Zo maakte we samen muziek. Muziek verbindt mensen, bleek ook nu weer.

Jan Willem zijn verjaardagscadeautje van de lodge kwam van de pottenbakkerij, dus we hebben nu ook gezien hoe ze allerlei keramiek maken.
We besloten nog wat rond te wandelen in het dorp van de pottenbakkers (in Mukondeni). Anders hadden we veel in de auto gezeten en onze gids bond dit olan van onze Belgische buurvrouw en van ons prima. Het is een dorpje waar men nog vrij primitief leeft, net zoals in vele dorpjes en townships in Zuid-Afrika. Er staan heel eenvoudige huisjes en zogenaamde rondavels: ronde huisjes van leem met een rieten dak. 80% van de mensen leeft onder de armoedegrens. En dat zie je. Kinderen lopen met gaten in hun schoenen omdat deze te klein zijn. Terwijl we door de ‘straten’ van zand liepen, mochten we een kijkje nemen bij mensen die we niet kenden. En die de gids ook niet kende. We mochten zomaar bij de mensen binnen kijken, een praatje maken, foto’s nemen, enz. Zo werden we ook geroepen door de vrouwensociëteit, die met een groep dames bij elkaar zat in een tuin. Ze vonden het erg leuk om met ons kennis te maken en de vrouw des huizes wilde persé op de foto. Zo ging dat ook met mensen die we onderweg tegenkwamen met de auto. Ze vinden het leuk om voor ons te poseren. Een jongetje dat ik had gefotografeerd, ging helemaal dansen en springen van plezier toen ik de foto op mijn schermpje liet zien. Als we langs mensen rijden, vinden ze het ook leuk als je naar ze zwaait. Soms voel ik me net de koningin in de auto. En maar zwaaien naar iedereen. Hier is bijna iedereen zwart, men vindt blanke mensen bijzonder.

Een enkele keer moesten we even stoppen onderweg omdat er een koe op de weg liep. Of lag. Die zijn niet bang van het verkeer. Gelukkig hadden we een goede chauffeur: JW reed en de gids Alfred zat naast hem. Als de bevolking een koe aanrijdt, verdelen ze het vlees onder de dorpelingen.

Rond 5 uur reden we weer terug naar onze lodge. Moe van alle indrukken en ontmoetingen, maar wel voldaan. We kunnen wel zeggen dat we kennis hebben gemaakt met het echte Zuid-Afrikaanse leven van de Tsonga en Venda. Ze lieten ons toe om een kijkje te nemen in hun leven.

Na het avondeten doken we ons lekker warme bed in. Weer beseffend hoe goed wij het hebben. Onder het geluid van regen, harde wind en onweer. Maar wel met een water- en winddicht dak boven ons hoofd. En dat allemaal is niet voor iedereen weggelegd in Zuid-Afrika.